De bacterie werd voor het eerst ontdekt in 1976, tijdens een uitbraak van een mysterieuze ziekte onder deelnemers aan een conventie van het American Legion in Philadelphia. Na isolatie van de bacteriën werd de soort Legionella pneumophila geïdentificeerd als de veroorzaker van de ziekte. De ziekte werd de veteranenziekte genoemd vanwege de getroffen patiënten. Sindsdien is vastgesteld dat ook andere soorten Legionella vergelijkbare luchtwegaandoeningen kunnen veroorzaken, die gezamenlijk bekend staan als Legionellose.
De incidentie van veteranenziekte kan per jaar en per regio verschillen. Bewakingssystemen houden de ziektegevallen bij. Uitbraken van de ziekte kunnen zich voordoen in specifieke omgevingen waar sprake is van blootstelling aan verontreinigde waterbronnen.
In Europa en het Verenigd Koninkrijk worden, net als in andere delen van de wereld, gevallen van legionairsziekte gemeld aan gezondheidsinstanties en worden gegevens verzameld om trends te volgen en te reageren op uitbraken.
Volgens het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) werden er in 2019 in totaal 8499 bevestigde gevallen van legionairsziekte gemeld in de landen van de Europese Unie en de Europese Economische Ruimte (EER). De incidentie was 1,6 gevallen per 100.000 inwoners.
Een belangrijke opmerking is dat specifieke statistieken in de loop van de tijd kunnen veranderen en dat de meest recente en meest nauwkeurige informatie te verkrijgen is van gezondheidsinstanties of organisaties die verantwoordelijk zijn voor ziektebewaking in de betreffende regio.
Volksgezondheidsmaatregelen, strikt onderhoud van het watersysteem en naleving van overheidsrichtlijnen kunnen helpen bij het voorkomen van legionella-besmettingen.
Het beheersen van legionellabacteriën brengt verschillende uitdagingen met zich mee, doordat deze bacteriën goed gedijen in verschillende watersystemen en omgevingen.
Enkele van de belangrijkste uitdagingen zijn:
Legionella koloniseert en verspreidt zich in een breed scala aan watersystemen, waaronder koeltorens, warmwatertanks, douches en sierfonteinen. Door de complexiteit van deze systemen en andere factoren, zoals temperatuurschommelingen en stilstaand water, kan het moeilijk zijn om de bacteriegroei effectief tegen te gaan.
Legionellabacteriën kunnen biofilms vormen. Dit zijn slijmerige lagen die hechten aan oppervlakken in watersystemen. Biofilms vormen een beschermende omgeving voor bacteriën, waardoor ze beter bestand zijn tegen desinfectiemaatregelen en ze langdurig
kunnen blijven aanhouden.
Legionellabacteriën gedijen in warmwateromgevingen. De optimale groei geschiedt bij temperaturen tussen 20°C en 45°C. Het handhaven van watertemperaturen buiten dit bereik kan de bacteriële groei helpen beheersen, maar dit is niet in alle watersystemen haalbaar of praktisch.
Stilstaand water en lage stroomsnelheden kunnen gunstige omstandigheden creëren voor legionellagroei doordat bacteriën zich op één plek kunnen concentreren en vermenigvuldigen. Het regelmatig spoelen van watersystemen en zorgen voor voldoende stroomsnelheid kan het risico op bacteriële kolonisatie helpen verminderen.
Om legionellaverontreiniging in watersystemen te detecteren en bewaken zijn gespecialiseerde testmethoden nodig, en de resultaten zijn niet altijd onmiddellijk beschikbaar. Hierdoor kan het tijdig identificeren en aanpakken van potentiële risico’s een uitdaging vormen.
De naleving van regelgeving en richtlijnen voor legionellacontrole verschilt afhankelijk van het rechtsgebied en de sector. Het borgen dat watersystemen voldoen aan wettelijke vereisten en het implementeren van passende beheersmaatregelen kan veel tijd en middelen kosten. Daarnaast kan doorlopend onderhoud en monitoring noodzakelijk zijn.
Het aanpakken van deze uitdagingen vereist doorgaans een veelzijdige aanpak die bestaat uit een combinatie van regelmatig gepland preventief onderhoud en controle van watersystemen, implementatie van waterbehandelings- en beheersmaatregelen, controle op legionellaverontreiniging
en training van personeel dat verantwoordelijk is voor het beheer van watersystemen.
Daarnaast is samenwerking tussen volksgezondheidsinstanties, deskundigen op het gebied van waterbeheer en belanghebbenden uit verschillende sectoren essentieel voor het effectief beheersen van legionella en het verminderen van het risico op de ziekten die deze bacteriën veroorzaken.
